Panoptikon ya da faşizmin gözü

"Suyun, gazın, elektriğin belli belirsiz bir el hareketiyle bizlere hizmet etmek üzere uzaklardan evimize gelmesi gibi, görüntü ve sesleri de küçük bir el hareketiyle, dahası belki de bir işaretle açıp kapatabileceğiz." Walter Benjamin, Pasajlar (Paul Valery’den yaptığı bir alıntı) İngiliz filozof, hukukçu, "yararcılık" düşüncesinin babası, büyük reformcu Jeremy Bentham (1748-1832) 18. yüzyılın sonlarına doğru, yürürlükteki kanunlar önünde herhangi bir suçtan mahkûm olmuş insanların bedenlerine yönelik uygulanan cezalandırma yöntemlerine bir son verilmesi gerektiğine inanır. Sonrasında cezalandırmanın Foucault’nun söylemiyle bir şenlik olmaktan çıkarılıp toplumsal düzenin uygulanacak sürekli bir gözetim ve denetimle sağlanabileceğine dair görüşünü, adına Panopticon dediği bir hapishane modeli tasarlayarak geliştirir. Jeremy Bentham’ın modern zamanlara kadar sadece kâğıt üstünde kalan Panoptikon’u (Opticon=Gözlemlemek, Pan=Bütünü), 1785’te Versailles’in ha...