Yaşayanlar | Öykü


Bir okul döneminin ortasında, Boğaz'da deniz gören bir apartmanın orta katına taşınmıştık müstakil evimizden ayrılıp. Annemin-babamın aslında ailesinden ayrılma döneminin çoktan geldiğini hissettiği dönemler... Ben de açıkçası mutlu olmuştum. Apartmanda yaşıtım olmasa da çocuklar; çok güzel deniz gören odalar ve geniş, beyaz mermer kaplı merdivenler vardı.

Alt kat komşumuz Arnavut Sadiye Teyze ve ilk tüpbebeklerden birini doğurduktan sonra peşi sıra normal yolla iki çocuğu daha olan Feza... Gümrük müşaviri Malatyalı Mesut diye bir kocası vardı; tam da rahmetli Müslüm Gürses’in benzeri; genci ve şişmanı... Gece tavandan “lap lap” sesler gelir, sonra kapı zili çalar, çiğ köfteler gelir; hem de etlisinden. İstanbul kültürünün içinde hiç bilmediğimiz bir komşu kültürü, üzerine limon sıkıp marul yaprağıyla bütünleşince her türlü kabul gördü evimizde.

Arnavutlar titiz insanlardır, Malatyalı Mesut'un “lap lap” tavana yapıştırdığı çiğ köfteler gece çamaşır suyuyla tavandan silinir, bu sefer de saat 02.00 sularına kadar gidip gelen fırça sapındaki bezin evin içinde çınlayan sesini duyardık. Sadiye Teyze el açması domates ve lahana böreği yapar, bunları kahvaltıda içine süt dökerek yerdi.


Üst kat komşumuz ise apartmanın Karadenizli ev sahibi Behiye Hanım'dı. Tam bir Laz kadınıydı. Uzun dönem İngilizce konuştuğunu düşünmüştüm; çok sıkıntılı konuşuyordu. Gülmekten yerlere kapanır, annemden azarı işitirdim. Behiye Hanım’ın başı kapalıydı. Sokağa çıkmadığı süre boyunca geleneksel bir yemeni bağlar, kızıl saçları yemeniden çıkar, çiğnediği pembe sakızı çay içerken kafasına yapıştırırdı. Arada bir modu gelir, gece yarısı üç kızıyla temizlik yapardı. Altın dişleri belli ki variyet belirtisiydi. Kollarında 'Trabzon' denilen, teneke görünümlü burgu bilezikler vardı. Ailemizde hiç kapalı insan ve altın takan yoktu. Benim için keşfedilesi bir dönem başlıyordu.


Bir sabah kalkıp –okula gidecektim tabii– kapı zincirini açtığımda o güzelim aynalı mermer merdivenli apartman, kırmızı köy dokuması halıyla kaplanmış, her dairenin önüne karışık kadın-erkek terlikleri konmuştu. Sadiye Teyze, çıplak ayakla bizim kata gelip ne olduğunu sordu, Behiye Hanım apartman görevlisine para ödememek için son akşam temizliğinde apartman merdivenlerini silmiş ve evindeki halıları örtüp 'artık ayakkabılarla dışarı basılmasını' yasaklamıştı. Monarşiyle ilk o dönem tanıştım. Babam-annem bu olaya kahkahayla gülmekten tepki koyamadı. Evimizde genelde yabancı konuklarımızı da ağırladığımız için ayakkabıyla eve girilebilirdi herkesten farklı. O dönemde bu yasak bizi bir hafta medeniyetler örgüsünün her haline ortak edecekti. Allah'tan Behiye Hanım kendi pes etti, örttüğü halıların boyası ayaklarda iz yapıyormuş. Değişik bir deneyimdi. Aynı kaptan elle pilav yemek gibi sanırım.

Neyse ki evimiz o kadar büyük ve huzurluydu ki Rumelihisarı'na bakar, gemileri sayar, tekneleri seyretmekten Behiye Hanım'ın saçmalıklarına üzülecek fırsat kalmazdı. O gün bir şey anlamıştım; kocasından ilgi görmeyen biçare kadınlar bu sıkıntısını, başkalarını esiri seçerek, onlara ceza vererek öç alıyorlardı. Bu kadar basitti.


Evimizin önünde iki katlı güzel bir köşk vardı ve o zamanlar keşfedilmemiş ilk Japon bahçesinin mimarı Baydar Amca... Harika bir bahçesi, fıskiyeleri, nilüfer havuzu, minik meyve ağaçlarıyla denize dalmadan önceki ilk göz kamaştırıcı renklerin huzuru bu evdeydi. Baydar Amca eski bir deniz subayı, karısı ise üniversitede kütüphane memuruydu.

Evde briyantinli saçlarla gezen Baydar Amca rengârenk askılar takardı pantolonlarına, eşi Suzan Hanım ise hep düz bir topuz yapar, inci küpeyle tamamlanan dar döpiyesler giyerdi. Onları görüp Behiye Teyze'yle evi paylaşmak, Sadiye Teyze'nin yapboz tavanlarındaki yemek salçalarını temizlediğini görmek, apartmandaki arkadaşlıklarından daha renkliydi.

Bu arada bir şeyi daha anlamıştım; çocukluğunu yaşlılarla geçiren, yaşıtlarının çocukluğuna anlam veremiyor. Biz Pink Floyd dinlerken, üst katta kemençe ile horon tepenler, alt katta ise Arif Şentürk türkülerinin ezbere söylendiği coşkulu yemekler devam ederdi.

Mutluyduk; herkes ayrı telden çalsa dahi çok mutluyduk. Bu mutluluğun en büyük kaynağı saygı ve sevginin ortak paylaşıldığı minik beraberliklerin oluşmasına çaba harcanmasıydı. Saygı, azınlık-çoğunluk meselesi değildi, beraber mutlu olunabilecek değerlerin varlığını hatırlamaktı.


Yine böyle yağmurlu bir günde Behiye Teyze'nin mutfak camından yağmuru seyrettiğini gördüm. Ağlıyordu; gözyaşlarını hissediyordum. Elinde mendille dolmuş sinüslerini boşaltıyordu hıçkırarak.

Her gece yalnız geçiriyordu akşamlarını, kocası sürekli geç geliyordu.

Behiye de kadındı. O akşam ilk defa değişik bir parça duydum mutfak camından, caz sesi vardı arabik müzikle karışan. Behiye Teyze TRT-2 ile hüzünleniyordu.

O gece ortak bir nokta buldum: Herkes yaşayandı; gördüğünü içine taşırken hüznünü dışarı vuran.

 

Giorgitsamou

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ekmek Kavgası / Orhan Kemal

Resim
Sabah, öğle, akşam karavanalarından artan yemeklerin döküldüğü toprak, kalın ve besili solucanların hazla kıvrıldığı zifirden bir bulamaç halindeydi. Yalınayak çocuklarla ihtiyar kocakarılar, paslı teneke kutuları ağız ağıza dolu, uzaklaşırlarken, erkek köpekler sıhhatten gerilmiş karınlarını güneşe devirip uyuklarlar, sarkık memeli dişiler de, peşlerinden tonton enikleriyle dolaşırlardı. Daha sonra meydan karga sürülerine kalırdı. Simsiyah kanatlarında mavi ışıltılarla kargalar “Gaak, Gaak!” diye sekerek karınlarını doyururlarken, yırtıcı kuşlar geniş kanatlariyle havada daireler çizmeğe başlayınca, karga sürülerinde ürkeklik artardı. Arada, yırtıcı kuşlardan birisi, tam tepede, asılı gibi durur durur, sonra birdenbire, şimşek hızıyla toprağa iner, gagasında kalın bir solucanla tekrar havalanırdı. Gün geldi, Alay, memleketin güvenliğini daha iyi sağlayabileceği, daha önemli bir mevkie kalktı, yerini bir “Oto bölüğü” aldı... Mutfakta karavana kaynıyordu. Lakin Alay zamanındaki b...
Read more »

El-Veda | Deneme

Resim
Bu hastalıktan kurtulmak istiyorsam eğer, önce hasta olduğumun farkına varmalıymışım. Sen onu görmezden geldin diye küsüp gitmiyormuş çünkü. Korkunç bir reçete, ama belki de kesip atmam bile gerekebilirmiş. Sana uzanan elimi, seni düşünen zihnimi, sana attığım her adımı kabullenip ruhuna karışan ruhumdan vazgeçmem gerekebilirmiş. "Olsun," diyorum, "Onsuz da olsun," diyorum. Ben, sonunu ezberlediğim bu savaştan çekiliyorum. Senden aşkı beklemek ne hoş, ne gereksiz bir çabaymış. Ama anladım ki ben, bu müebbetin yâreni değilim. Zaten sayılı günün de çok çabuk geçtiği yok. Sensizliği saydığım günlerin yirmi dört saat olmadığına yemin edebilirim. Sevdiğim; gözlerimin içine bakarken bile görmedin beni. Sana gelişim gibi ani gidiyorum bu satırlarda şimdi. Kendime olan saygımı yitirmemek için gidiyorum, sanki kendimi yitirmemiş gibi... Merve Dede
Read more »

Sınırda | Deneme

Resim
Tel örgüler ardındaki arazide gün devriliyor. Suskunluğa gömülmüş kıraç tepelerde karanlık, tülden bozma bir yalnızlık gibi usul usul iniyor. Ve Erbil’de akşam oluyor. Sınırdayız. Dağların ve gökyüzüne yükselen dumanların üzerinden geçiyor helikopterler. Skorsky’ler, F-16’lar, AVACS’lar. Tanklar, uçaklar, zırhlılar... ve tel örgüler ardındaki kamyonlar. Yığınaklar ve karakollar. Üniformalı adamlar ve poşulu saldırganlar. Silahlar, telsizler, gece görüş dürbünleri. Sınırdayız. Bölünmekle birleşmek arasında kaldık, öldürmekle yaşatmak arasında; sevmekle sevmemek, gitmekle kalmak, savaşla barış arasında. Sınırda. Gün, hüzünlü bir şarkının her yeri ve her şeyi kaplayışı gibi ağır ağır devriliyor Resulayn’da. Habur’da tedirgin bir bekleyiş içinde kamyonlar. Süleymaniye’de akşam oluyor. Ve Hakkari’ye hüzün çöküyor. Çocuklar kilometrelerce yol yürüyüp ‘oyun oynar’ gibi mayınlar arasından geçiyor ve okula gidiyor. Sınırdayız ve sınırları ihlal etmekten ç...
Read more »

Kadınları gururlandıran bir yazar, çarpıcı bir oyun

Resim
Havalar serin bu aralar, mevzular da derin haliyle. Yaralı bir kitle olarak Türkiye'de yaşamaya çalışırken, hastalıklar, salgınlar, hatta bunlardan daha ciddi mevzular olan kaprislerle baş etmek zorundayız. Türlü egolara müstesna bir nezaketle ehemmiyet ederken, düşük moralimizi de yerle bir eden zalim insanları duymazdan gelmeye çalışıyoruz. Acaba Avrupa'da bunu yenecek bir tedavi yöntemi geliştirildi mi? Malum, "ülkemize her şey geç gelir". Kırıkkale'ye ise daha geç geleceği konusunda eminim. Hal böyle olunca çeşitli aktivitelerle ruhumuzu doyurmak istediğimizden, Suat Derviş'in romanından aynı adla uyarlanan 'Fosforlu Cevriye' müzikaline gitmeyi planlıyorum arkadaşımla. Murat arıyor ve müzikal için WhatsApp'tan gönderdiği fotoğraftan boş koltuklardan ikisini seçmemi istiyor. 'Kadın kısmısı' olarak 'ne kadar da ince bir hareket' diye düşünmem gerekirken, balkondaki ön koltukları seçtiğimi söylüyorum, fakat sahnenin konumunu ve...
Read more »

Bir şair gibi belki, ama bir ressam gibi değil | John Berger

Resim
Güneşte çimenlere uzanmışsınız. Üstünüzde bir kayın ağacı. Hafif bir rüzgâr ince dalları sallıyor, yaprakları kıpırdatıyor. Uzaktan yaprakların bu sabit hareketi, ağacın yeşil fonunun önünde yeşil bir kar yağıyormuş hissini veriyor, tıpkı bir zamanlar gri sinema perdesi önünde gümüşi bir kar yağıyormuş hissine kapıldığımız gibi. Yarı kapalı gözlerle yukarı bakıyorsunuz. Yarı kapalı, çünkü dikkatle bakıyorsunuz. Bir dal diğerlerinden daha uzun. Üzerindeki yaprakları saymak olanaksız. Bu yaprakların hem arasında hem çevresinde gördüğünüz mavi gökyüzü, kelimelerin harflerinin arasından görünen kâğıdın beyazlığına benziyor. Gök fonunun önünde gördüğünüz yaprakların dağılımı hiç de gelişigüzele benzemiyor. Acaba bu yaprakların sıralanışı bir kitaptaki harflerin ve kelimelerin sıralanışı gibi açıklanabilir mi diye düşündüğünüzü fark ediyorsunuz. Sonra tıpkı iyi bir öğretmen gibi, karışık kafanızı yönlendiren bir imge keşfediyorsunuz. Her şey -diyorsunuz kendi kendinize- var olabilmek içi...
Read more »

Kadınlar ve toplumsal kalıplar | Deneme

Resim
Öfke, hiçbir zaman bir kadını öldürmenin sebebi olamaz, olmamalı! Hiçbir kadın boşandığı eşi, sevgilisi, babası, evladı veya yakını tarafından, şiddeti ve öldürülmeyi hak etmez. "Erkektir yapar," gibi basmakalıp ifadeleri, cahil zihniyetleri reddetmeliyiz. Değiştirmemiz lazım bu kafa yapısını; "Göster oğlum amcalara pipiyi," cümlesiyle bir nesli büyütmemeliyiz mesela, "Erkektir o, karışma sen! Ne yaparsa yapsın," gibi söylemleri silmeliyiz beyinlerimizden. Hiçbir çocuk cinsiyet farklılığından dolayı ayrıcalıklı olmamalı. Karşı cinsi kendinden aşağıda göstererek büyütülmemeli çocuklar. Önce insan olmayı aşılamak gerek zihinlere.  Belirli kalıpları yıkmalı, kadınları yok sayan ezbere düşünceleri uygulamaktan vazgeçilmeli artık. Kızlar oyuncak arabalarla oynayarak büyüyebilir, erkekler temizlik yapabilir, mutfağa girebilir. "Hangi kızı beğendin, söyle onu alayım sana," cümlesi ne iğrenç bir cümledir! "Sen otur, karın getirir çayları, ben sen...
Read more »

'O an'ı yaşamak

Resim
Sizler ömrünüzün baharında, çiçekler içerisinde mutlu bir günü yaşarken, birçokları saplandıkları çamurlu yollardan kurtulmanın mücadelesini yapmakta ve çaresizce bir kurtuluş ümidi beklemekteler. Ne kadar da sabırsızsınız; gelmek üzere olan sevdiğinizi beklerken, geleceğini bildiğiniz halde ve yanınızda olması gereken saate henüz uzunca bir süre varken. "Nerede kaldı?" diye soramazsınız o an. Birkaç dakika geç kalınca düşünmeye başlarsınız; hep yollarda olur gözünüz ve olanca kuvvetiyle atmakta olan yüreğiniz. Beklemekte olduğunuz yerden geleceği yolun başını keserken, gözleriniz bir kartalınki kadar keskin, burnunuz ise onun kokusunu dünyadaki bütün kokulardan ayırt edebilecek kadar hassastır. Sokağın başında görünür görünmez, kalbiniz minik bir serçeninki kadar büyük bir hızla atmaya başlar...
Read more »