Devrim arkadaşlığı: Atatürk ve Beş Paşalar'ın yol ayrımı

Yazar Tamer Kaplan, Ocak 2025'te Başka Yerler Yayınları'ndan çıkacak 'Paşalar Atatürk'ü Neden Terk Etti?' kitabında, Kurtuluş Savaşı'nın önde gelen figürleri arasındaki gerilimleri ve az bilinen Beş Paşalar olayını çarpıcı bir şekilde ele alıyor.


Tamer Kaplan'ın kaleme aldığı Paşalar Atatürk'ü Neden Terk Etti?, Kurtuluş Savaşı döneminden Cumhuriyet'in ilk yıllarına uzanan kritik olayları yeniden gözler önüne seriyor. Kaplan, tarihin tozlu sayfalarında gizlenen, ancak dönemin kaderini belirleyen detaylara odaklanarak okuru gerilim dolu bir siyasi hesaplaşmaya tanık ediyor.

Kitapta, özellikle beş paşalar olayı ve Çerkez Ethem gibi tarihimizin dönüm noktalarına ilişkin pek dile getirilmeyen gerçekleri merceğe alan yazar, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğindeki milli mücadelenin çeşitli safhalarında yaşanan fikir ayrılıklarını ve bu ayrılıkların nasıl "kopuşlara" yol açtığını anlatırken, okuru bir tarih yolculuğuna çıkarıyor.

Gerilim dolu anlar ve sıradışı figürler

Ocak 2025'te Başka Yerler Yayınları tarafından yayımlanacak Paşalar Atatürk'ü Neden Terk Etti?'de Kaplan, Kurtuluş Savaşı'nın kritik isimleri olan Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay ve Refet Bele gibi önde gelen paşaların, savaşın ardından neden Mustafa Kemal'den uzaklaştıklarını detaylı bir şekilde anlatıyor.

Kitap, yalnızca Atatürk ve paşalar arasındaki siyasi gerilimi değil, dönemin karmaşık askeri ve sosyal dinamiklerini de analiz ederek derinlemesine bir perspektif sunarken, aynı zamanda Çerkez Ethem'in yükselişi ve Anadolu’da isyanları bastıran kuvvet komutanı olarak parlayan yıldızının nasıl "kontrolden çıktığını", Mustafa Kemal’le yaşanan gerilimin detaylarını ve bu sürecin nasıl dramatik bir kopuşa dönüştüğünü de etraflıca sorguluyor.


Merak edilen soru: Paşalar Atatürk'ü neden terk etti?

Atatürk'ün liderliğinde başlayan Kurtuluş Savaşı'nda omuz omuza mücadele eden beş paşanın yolları, zaferin ardından neden ayrıldı? Yazar, kitap boyunca bu soruya yanıt ararken, Atatürk'ün dört paşayla ilişkilerini sadece siyasi gerilimler üzerinden değil, aynı zamanda dostluk, sosyal bağlar ve askeri başarılar üzerinden de değerlendiriyor.

Mustafa Kemal; Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay, Refet Bele ve daha sonra İsmet İnönü gibi isimlerle sadece savaş meydanlarında değil, barış zamanlarında da sıkı dostluklar kurmuştu.

Bu arkadaşlıkların kökleri, bazen Harp Okulu sıralarına, bazen de Birinci Dünya Savaşı'nın zorlu koşullarına dayanır. Mustafa Kemal’in ilk başlarda kendisini pek sevmediği İsmet İnönü'yle ilişkisi Diyarbakır'da başlayan ast-üst güveninden yakın dostluğa dönüşmüş, Refet Bele ile olan bağı ise Filistin Cephesi'nde sağlamlaşmıştı​.

Atatürk, Kurtuluş Savaşı'ndan sonra gerçekleştirdiği devrimleri hayata geçirirken, Paşalar'ı da yanında tutmak istemişti, ne var ki Paşalar'ın bir kısmı, toplumu kendi haline bırakmak gerektiğini savunarak Mustafa Kemal'in devrimci tutkusuna ayak uyduramadı. Kaplan Paşalar Atatürk'ü Neden Terk etti?'de, özellikle Ali Fuat Cebesoy'un duyduğu kırgınlığı ve Kazım Karabekir'in inkılaplara mesafeli duruşunu titizlikle analiz ediyor.

Atatürk'ün askeri ve siyasi dehası, yalnızca savaş meydanlarında değil, barış zamanı kurduğu stratejik kadrolarda da kendini göstermişti. Atatürk'ün, "Paşalar’ın kendi ufukları tükendiğinde beni terk ettiler," sözü, işte bu süreçte yaşanan kırılmayı da özetler niteliktedir.

Kaplan, Atatürk'ün liderliğinde başlayan Kurtuluş Savaşı'nda omuz omuza mücadele eden beş paşanın zafer sonrası yollarının neden ayrıldığı sorusuna, tarihin tozlu sayfaları arasından bulup çıkarttığı belgeler ışığında yanıt ararken, Atatürk'ün "Bana inananlar da, inanmayanlar da haklıydı," sözünden hareketle bu kitabın "Atatürk için bir güzelleme" kitabı olmadığının; karşı saflara geçmiş silah arkadaşlarını da hiçbir zaman "Atatürk düşmanı" olarak görmediğinin altını özellikle çiziyor.

Unutulan tarih yeniden yorumlanıyor

Tamer Kaplan, Paşalar Atatürk'ü Neden Terk Etti? ile, okura sadece tarihi anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda dönemin önemli aktörlerinin insani zaaflarını, liderlik çatışmalarını ve olayların ardındaki büyük resmi de gün yüzüne çıkarıyor.

Yazarın akıcı üslubu ve derinlemesine analizleri sayesinde okur hem yakın tarihe tanıklık ediyor, hem de o dönemin aktörlerini daha iyi anlama fırsatı buluyor.

Ocak 2025'te satış noktalarında

Tarihin unutulmuş anlarını yeniden keşfetmek isteyenler için Paşalar Atatürk'ü Neden Terk Etti?, mutlaka okunması gereken bir eser.

Mustafa Kemal'in liderlik mücadelesinden paşaların kendisine yüz çevirmesine, Çerkez Ethem ve Gâvur İmam gibi kritik eşiklerden Halide Edip ve Yüzbaşı Selahattin gibi ilginç figürlere, Şişli'deki gizli toplantılardan paşaların hatıratlarına değin bir dizi çarpıcı olayı bir arada bulabileceğiniz bu kitap, hem tarih meraklılarına hem de araştırmacılara hitap ediyor.

Tamer Kaplan hakkında

1958 yılında İstanbul’da doğan Tamer Kaplan, İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi mezunudur.

Endüstriyel elektronik ve endüstriyel otomasyon firmalarında üst düzey yöneticilik yaptı. İşi gereği dünyanın birçok ülkesinde yaşadı.

NASA'nın Invention Challenge yarışmasını gençlere bilimi sevdirmek amacıyla Buluş Şenliği olarak Türkiye’de düzenledi. Yelken tutkusuyla dünya denizlerinde dolaştı.

Kurtuluş Savaşı ve Atatürk özel ilgi alanı olduğu için hayatının geçen 10 yılını bu konulardaki araştırmalara ayırdı.

Ayhan Şahin


Yorumlar

  1. Adsız24 Aralık 2024 10:03

    Bu döneme ilişkin blgilere detaylı 9lmada da ilgim nedeni ile sahibim. Özellikle cumhuriyetin ilanı ve hilafetin kaldırılması surecindeki bu ayrılık nedenleri ve detaylarının ilginç ve olunması gerekir diye düşünüyorum

    YanıtlaSil
  2. Adsız24 Aralık 2024 10:49

    İlgi çekici bir konu. İlk fırsatta alacağım.

    YanıtlaSil
  3. Adsız24 Aralık 2024 10:57

    Atatürk'ün başlattığı kurtuluş
    savaşının ve sonrasının bilinmeyen yönlerini gün ışığına çıkaracak bir yapıt.

    YanıtlaSil
  4. Varol Karslioglu24 Aralık 2024 13:22

    Bu kitabın yakın tarihimiz için değerli katkılar sunacağı izlenimini edindim. Daha fazlası için kitabı alıp okumayı planlıyorum. Osmanlı'nın çöküşü ve Cumhuriyetin kuruluş sürecinde Atatürk gibi bir dünya liderinin ortaya çıkışı, Türk ulusu için bir mucizedir. Ancak Atatürk'ten uzaklaşan paşaların bakış açılarını da okuyup anlamamız tarih bilincimizi arttıracaktır.

    YanıtlaSil
  5. Serkan24 Aralık 2024 17:19

    Bu kitabı kesin alırım, yakın tarihi çok seviyorum.

    YanıtlaSil
  6. Merve Yazar25 Aralık 2024 03:48

    Ülkeyi kurtuluşa götüren bu adamların süreçte neler yaptığı kadar zaferden sonra nasıl bir tavır takındıklarını bilmenin önemli olduğunu düşünüyorum. Özellikle yazarın taraf tutmaktan ziyade yaşananları anlatma amacıyla yola çıkmış olmasına sevindim. Kitabı raflarda görmek dileğiyle.

    YanıtlaSil
  7. Deniz Ünsal25 Aralık 2024 13:10

    Yazarın kitapta Atatürk'e güzelleme yapmadığını söylemesi önemli... Bu vurgu merak uyandırıcı.

    YanıtlaSil
  8. Adsız27 Aralık 2024 23:49

    Kurtuluş Savaşı’nı , Devrim Tarihini anlatan kitaplardan ve Nutuk ‘tan paşalar ve Kemal Paşa arasındaki dostluk ve zaman zaman kırılmalar konusunda bilgiler okudum.
    Bu eserde de belki aynı , belki de yeni bilgiler olacak.Mustafa Kemal Atatürk konusunda belgelere dayalı her eser değerlidir ve okunmalıdır.
    (Nursen Demir)

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ekmek Kavgası / Orhan Kemal

Resim
Sabah, öğle, akşam karavanalarından artan yemeklerin döküldüğü toprak, kalın ve besili solucanların hazla kıvrıldığı zifirden bir bulamaç halindeydi. Yalınayak çocuklarla ihtiyar kocakarılar, paslı teneke kutuları ağız ağıza dolu, uzaklaşırlarken, erkek köpekler sıhhatten gerilmiş karınlarını güneşe devirip uyuklarlar, sarkık memeli dişiler de, peşlerinden tonton enikleriyle dolaşırlardı. Daha sonra meydan karga sürülerine kalırdı. Simsiyah kanatlarında mavi ışıltılarla kargalar “Gaak, Gaak!” diye sekerek karınlarını doyururlarken, yırtıcı kuşlar geniş kanatlariyle havada daireler çizmeğe başlayınca, karga sürülerinde ürkeklik artardı. Arada, yırtıcı kuşlardan birisi, tam tepede, asılı gibi durur durur, sonra birdenbire, şimşek hızıyla toprağa iner, gagasında kalın bir solucanla tekrar havalanırdı. Gün geldi, Alay, memleketin güvenliğini daha iyi sağlayabileceği, daha önemli bir mevkie kalktı, yerini bir “Oto bölüğü” aldı... Mutfakta karavana kaynıyordu. Lakin Alay zamanındaki b...
Read more »

El-Veda | Deneme

Resim
Bu hastalıktan kurtulmak istiyorsam eğer, önce hasta olduğumun farkına varmalıymışım. Sen onu görmezden geldin diye küsüp gitmiyormuş çünkü. Korkunç bir reçete, ama belki de kesip atmam bile gerekebilirmiş. Sana uzanan elimi, seni düşünen zihnimi, sana attığım her adımı kabullenip ruhuna karışan ruhumdan vazgeçmem gerekebilirmiş. "Olsun," diyorum, "Onsuz da olsun," diyorum. Ben, sonunu ezberlediğim bu savaştan çekiliyorum. Senden aşkı beklemek ne hoş, ne gereksiz bir çabaymış. Ama anladım ki ben, bu müebbetin yâreni değilim. Zaten sayılı günün de çok çabuk geçtiği yok. Sensizliği saydığım günlerin yirmi dört saat olmadığına yemin edebilirim. Sevdiğim; gözlerimin içine bakarken bile görmedin beni. Sana gelişim gibi ani gidiyorum bu satırlarda şimdi. Kendime olan saygımı yitirmemek için gidiyorum, sanki kendimi yitirmemiş gibi... Merve Dede
Read more »

Sınırda | Deneme

Resim
Tel örgüler ardındaki arazide gün devriliyor. Suskunluğa gömülmüş kıraç tepelerde karanlık, tülden bozma bir yalnızlık gibi usul usul iniyor. Ve Erbil’de akşam oluyor. Sınırdayız. Dağların ve gökyüzüne yükselen dumanların üzerinden geçiyor helikopterler. Skorsky’ler, F-16’lar, AVACS’lar. Tanklar, uçaklar, zırhlılar... ve tel örgüler ardındaki kamyonlar. Yığınaklar ve karakollar. Üniformalı adamlar ve poşulu saldırganlar. Silahlar, telsizler, gece görüş dürbünleri. Sınırdayız. Bölünmekle birleşmek arasında kaldık, öldürmekle yaşatmak arasında; sevmekle sevmemek, gitmekle kalmak, savaşla barış arasında. Sınırda. Gün, hüzünlü bir şarkının her yeri ve her şeyi kaplayışı gibi ağır ağır devriliyor Resulayn’da. Habur’da tedirgin bir bekleyiş içinde kamyonlar. Süleymaniye’de akşam oluyor. Ve Hakkari’ye hüzün çöküyor. Çocuklar kilometrelerce yol yürüyüp ‘oyun oynar’ gibi mayınlar arasından geçiyor ve okula gidiyor. Sınırdayız ve sınırları ihlal etmekten ç...
Read more »

Kadınları gururlandıran bir yazar, çarpıcı bir oyun

Resim
Havalar serin bu aralar, mevzular da derin haliyle. Yaralı bir kitle olarak Türkiye'de yaşamaya çalışırken, hastalıklar, salgınlar, hatta bunlardan daha ciddi mevzular olan kaprislerle baş etmek zorundayız. Türlü egolara müstesna bir nezaketle ehemmiyet ederken, düşük moralimizi de yerle bir eden zalim insanları duymazdan gelmeye çalışıyoruz. Acaba Avrupa'da bunu yenecek bir tedavi yöntemi geliştirildi mi? Malum, "ülkemize her şey geç gelir". Kırıkkale'ye ise daha geç geleceği konusunda eminim. Hal böyle olunca çeşitli aktivitelerle ruhumuzu doyurmak istediğimizden, Suat Derviş'in romanından aynı adla uyarlanan 'Fosforlu Cevriye' müzikaline gitmeyi planlıyorum arkadaşımla. Murat arıyor ve müzikal için WhatsApp'tan gönderdiği fotoğraftan boş koltuklardan ikisini seçmemi istiyor. 'Kadın kısmısı' olarak 'ne kadar da ince bir hareket' diye düşünmem gerekirken, balkondaki ön koltukları seçtiğimi söylüyorum, fakat sahnenin konumunu ve...
Read more »

Bir şair gibi belki, ama bir ressam gibi değil | John Berger

Resim
Güneşte çimenlere uzanmışsınız. Üstünüzde bir kayın ağacı. Hafif bir rüzgâr ince dalları sallıyor, yaprakları kıpırdatıyor. Uzaktan yaprakların bu sabit hareketi, ağacın yeşil fonunun önünde yeşil bir kar yağıyormuş hissini veriyor, tıpkı bir zamanlar gri sinema perdesi önünde gümüşi bir kar yağıyormuş hissine kapıldığımız gibi. Yarı kapalı gözlerle yukarı bakıyorsunuz. Yarı kapalı, çünkü dikkatle bakıyorsunuz. Bir dal diğerlerinden daha uzun. Üzerindeki yaprakları saymak olanaksız. Bu yaprakların hem arasında hem çevresinde gördüğünüz mavi gökyüzü, kelimelerin harflerinin arasından görünen kâğıdın beyazlığına benziyor. Gök fonunun önünde gördüğünüz yaprakların dağılımı hiç de gelişigüzele benzemiyor. Acaba bu yaprakların sıralanışı bir kitaptaki harflerin ve kelimelerin sıralanışı gibi açıklanabilir mi diye düşündüğünüzü fark ediyorsunuz. Sonra tıpkı iyi bir öğretmen gibi, karışık kafanızı yönlendiren bir imge keşfediyorsunuz. Her şey -diyorsunuz kendi kendinize- var olabilmek içi...
Read more »

Kadınlar ve toplumsal kalıplar | Deneme

Resim
Öfke, hiçbir zaman bir kadını öldürmenin sebebi olamaz, olmamalı! Hiçbir kadın boşandığı eşi, sevgilisi, babası, evladı veya yakını tarafından, şiddeti ve öldürülmeyi hak etmez. "Erkektir yapar," gibi basmakalıp ifadeleri, cahil zihniyetleri reddetmeliyiz. Değiştirmemiz lazım bu kafa yapısını; "Göster oğlum amcalara pipiyi," cümlesiyle bir nesli büyütmemeliyiz mesela, "Erkektir o, karışma sen! Ne yaparsa yapsın," gibi söylemleri silmeliyiz beyinlerimizden. Hiçbir çocuk cinsiyet farklılığından dolayı ayrıcalıklı olmamalı. Karşı cinsi kendinden aşağıda göstererek büyütülmemeli çocuklar. Önce insan olmayı aşılamak gerek zihinlere.  Belirli kalıpları yıkmalı, kadınları yok sayan ezbere düşünceleri uygulamaktan vazgeçilmeli artık. Kızlar oyuncak arabalarla oynayarak büyüyebilir, erkekler temizlik yapabilir, mutfağa girebilir. "Hangi kızı beğendin, söyle onu alayım sana," cümlesi ne iğrenç bir cümledir! "Sen otur, karın getirir çayları, ben sen...
Read more »

'O an'ı yaşamak

Resim
Sizler ömrünüzün baharında, çiçekler içerisinde mutlu bir günü yaşarken, birçokları saplandıkları çamurlu yollardan kurtulmanın mücadelesini yapmakta ve çaresizce bir kurtuluş ümidi beklemekteler. Ne kadar da sabırsızsınız; gelmek üzere olan sevdiğinizi beklerken, geleceğini bildiğiniz halde ve yanınızda olması gereken saate henüz uzunca bir süre varken. "Nerede kaldı?" diye soramazsınız o an. Birkaç dakika geç kalınca düşünmeye başlarsınız; hep yollarda olur gözünüz ve olanca kuvvetiyle atmakta olan yüreğiniz. Beklemekte olduğunuz yerden geleceği yolun başını keserken, gözleriniz bir kartalınki kadar keskin, burnunuz ise onun kokusunu dünyadaki bütün kokulardan ayırt edebilecek kadar hassastır. Sokağın başında görünür görünmez, kalbiniz minik bir serçeninki kadar büyük bir hızla atmaya başlar...
Read more »